Rus diliniň kemala gelşi
Rus dili, Gündogar slawýan toparynyň dilidir. Rus, şeýle hem geografiki taýdan we ene dilinde gürleýänleriň sany boýunça Ýewropada iň giň ýaýran slawýan dildir. Rus dilini dünýäniň köp ýurtlarynda ulanmak, beýleki zatlar bilen bir hatarda rus diasporasy tarapyndan goldanýar. Öňki SSSR ýurtlaryndan (Kanada, ABŞ, Germaniýa, Ysraýyl we beýleki ýurtlar) immigrantlaryň ykjam ýaşaýan ýerlerinde rus dilindäki döwürleýin neşirler çap edilýär, radioýaýlymlar we teleýaýlymlar işleýär, rus dilindäki hususy çagalar baglary we mekdepler, şahamçalar Russiýanyň uniwersitetleri we beýleki umumy bilim edaralary açyldy. Diasporalarda rus dilinde gürleýänleriň köpüsiniň arasynda iki dilli bolmak adaty zat.
Häzirki zaman milli rus dili birnäçe görnüşde barlygy bilen häsiýetlendirilýär. Iň möhüm görnüşi edebi dildir. Ýerli we jemgyýetçilik şiwelerinde, şeýle hem ýerli dillerde ähmiýeti az. Rus dilinde gürleýänleriň islendik topary üçin özara düşünişmekde kynçylyk ýok, sebäbi diliň ähli görnüşleri fonetika we grammatika ulgamlary bilen deňeşdirilýär we umumy esasy söz düzümi bilen birleşdirilýär. Edebi rus dili Moskwanyň we onuň töweregindäki Merkezi rus şiweleriniň esasynda emele geldi. Ýazuw we gürlemegiň iki görnüşi bar. Häzirki zaman edebi rus dili XIX asyryň birinji ýarymynda esasy ugurlaryny aldy; edebi diliň kadalary A.S.Puşkiniň edebi işjeňliginde has aýdyň we doly öz beýanyny tapdy. Netijede, XIX we XX asyryň iň beýik rus ýazyjylarynyň işi, şeýle hem rus ylymlarynyň we žurnalistikasynyň diliniň döremegi netijesinde adaty rus dili ösdi. XX-nji asyrda edebi rus dili ýokary derejede ösen we ýokary standartlaşdyrylan diliň aýratynlyklaryna eýe boldy.
Daýançmyrat ATABAÝEW,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyň Rus dili we
edebiýaty fakultetiniň 2-nji ýyl talyby.
