Diliň akyl ýetiriş funksiýasy
Adamlaryň arasyndaky aragatnaşyk, daş-töweregi hakykat barada belli bir bilimi göz öňünde tutýar we daş-töweregi düşünmegiň ähliumumy we täsirli serişdelerinden biri dil. Şeýlelikde, dil aň-bilim ýa-da akyl funksiýasyny hem ýerine ýetirýär.
Diliň kömegi bilen daş-töweregi tanamak we öwrenmek köp derejede ýüze çykýar. Rus dili halkyň medeni däpleriniň dowamlylygyny, milli edebiýatyň güýçli akymynyň döremeginiň we ösmeginiň mümkinçiligini üpjün edýär.
Lingwistik başarnyk, okuwçynyň şahsyýetiniň aň-bilim medeniýetini, logiki pikirlenmäniň, ýadyň, okuwçylaryň hyýalynyň ösmegini, gözden geçirmek, özüňe hormat goýmak endiklerini özleşdirmegi, şeýle hem okuwçylaryň çykyşyna düşünmek prosesi hökmünde lingwistik pikirlenmäniň emele gelmegini üpjün edýär.
Dil bilen dil başarnyklarynyň arasyndaky tapawudyň belli bir derejede şertlidigini bellemelidiris. Lingwistik başarnyklary özbaşdak başarnyk hökmünde izolirlemek, ene diliniň dersiniň aň-bilim (aň-bilim) funksiýasyna düşünmek üçin möhümdir. Bu ene däl dilleri öwretmekden düýpli tapawut.
Bir dili özleşdirmek diňe bir dil hakda bilim almak we dil materialynyň özleşdirilmegini öz içine almaýar.
Alymlar dil bilen pikirlenmegiň arasyndaky çylşyrymly baglanyşygy ykrar edýärler. Umuman, dil bilen pikirlenmegiň arasyndaky baglanyşyk aşakdaky ýaly. Lingwistik birlikleri hakykat hadysalary bilen baglanyşdyrmak ukyby pikirlenmäge, adam beýnisiniň hakykaty görkezmek ukybyna esaslanýar. Şeýle baglanyşyk bolmasa adamlaryň arasynda aragatnaşyk mümkin bolmazdy. Hakykatdanam, dil kesgitlemeleriniň birinde dile amaly, hakyky aň diýilýär (K. Marks, F. Engels).
Ýusup BABAKULOW,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyň Rus dili we
edebiýaty fakultetiniň 1-nji ýyl talyby.
