Çagalar haýsy ýaşynda dil we gürleýiş endiklerini ösdürýärler?
Dürli ýaşdaky çagalar dürli hereket bilen gürläp başlaýar. Mysal üçin, 1 ýaşly çaga bir ýa-da iki söz ulanmagy, ýönekeý haýyşlara jogap bermegi başarýar, ml üçin, “bärik geliň”) we ýönekeý soraglara düşünýär. 3 aşa çenli iki ýa-da üç sözli sözlem aýdanda ýa-da bir zat soranlarynda öz dilini ulanmalydyrlar we birbada iki haýyşy ýerine ýetirip bilerler. Mundan başga-da, çaganyň sözleri üçinem, ony tanamaýanlar üçinem düşnükli bolmaly. Her bir çaganyň öz ösüşi bolýar.
Haçan hünär kömegini gözlemeli?
Alada edip başlanyňyzda. Gijä goýmaly däldir. Mesele bar bolsa, irki gatyşmak möhümdir.
Eşidiş problemalary sözleýişiň ösmegine täsir edýärmi?
Hawa. Durmuşyň ilkinji ýyly dil we söz öwrenmek üçin aýratyn möhümdir. Hatda eşidişiň ýumşaklygy hem öz gurşawynda gürleýiş we dil girişini sypdyrmagyna sebäp bolup biler, bu bolsa ösüşiň ep-esli yza süýşmegine sebäp bolup biler. Maşgalalar çagalaryny yzygiderli audiologyň ýanyna eltmeli we esasanam gulak ýokançlyklary, ýygy-ýygydan sowuklamalar we beýleki ýokarky dem alyş ýokançlyklary ýa-da allergiýa gaýtalanýan halatynda eşidiş barlaglaryny geçirmeli.
Sözleýiş päsgelçiliginiň fiziki sebäpleri barmy?
Ol bar, ýöne sözüň bozulmagy belli bir fiziki sebäpsiz ýüze çykýar.
Merjen KAŞAŇOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyň Rus dili we
edebiýaty fakultetiniň 4-nji ýyl talyby.
