Çagalar bilen Iňlis dilinde gürleşmegiň ähliumumylygy
Ýork uniwersiteti we Daniýanyň Orhus uniwersiteti tarapyndan geçirilen gözlegler, çagalaryň gepleşiginiň 36 dilde birmeňzeşdigini ýüze çykardy.
Ejeleriň öz nokatlaryna (bäbeklere gönükdirilen gürlemek ýa-da IDS) gürlemek üçin ulanýan “Çaga gepleşigi”, bäbekler bilen öz-özünden, awtomatiki we içgin gürlemek usulydyr - ýöne näme üçin bäbekler bilen şeýle aragatnaşyk saklamagy saýlandygymyza düşünemzok.
Çaganyň ösmegi üçin bu möhüm bolup bilermi?
Gözlegçiler IDS-iň ähliumumy hiliniň bardygyny ýa-da ýokdugyny soradylar - meselem, iňlis dilinde beýleki dillerdäki ýaly kadensiýalar barmy?
Iňlis dili çaganyň dil bilen düşünişmeklige düşünmegine kömek edýärmi?
Uniwersitetleriň Lingwistika we aň-bilim ylymlary bölüminde bu işe ýolbaşçylyk eden Kristofer Koks: “Çagalar bilen gürleşenimizde ulular bilen gürleşişimiz bilen deňeşdireniňde has ýokary ses, has sazly sözlemler we has haýal kesgitleme derejesini ulanýarys we bu dilleriň köpüsinde birmeňzeş bolup görünýär.
“Iňlis dilinde terbiýeçiler, çagalara gönükdirilen sözlerde çekimli sesleriň tapawudyny ulaltýarlar, ýöne bu beýleki dillerde dürli-dürli bolup görünýärdi.
"Munuň sebäbine düşünmek üçin has köp iş gerek, ýöne, mysal üçin, köp sesli dillerde gürleýänleriň çagalary üçin bu çykyş signalyny has aýdyňlaşdyrmagyna garaşyp bileris" diýip belleýär.
IDS-iň aýratynlyklarynyň köpüsi kem-kemden ulularyň sözleýiş stiline has meňzeýär - meselem, çaltlyk we gowşuryş tizligi - ýöne beýik ses, melodiki sesler we çişirilen sesler ýaly beýleki aýratynlyklar irki durmuşda dowam edýär.
Läle KLYÇMEDOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyñ Iňlis dili we
edebiýaty fakultetiniñ 3-nji ýyl talyby.
