Näme üçin programmirleme dilleriniň ähli açar sözleri iňlis dilinde?
Beýleki dillere esaslanýan başga programmirleme dilleri barmy? Bar bolsa, näme üçin ulanylýar?
Ilki bilen ilki bilen, programmirleme dilleriniň hemmesi iňlis dilinde däl, ýöne ähli diller üçin ulanylýan açar sözler iňlis dilinde. Teswirler, üýtgeýjiler, ulanyjynyň ýazuw sapaklary we usullary ýygy-ýygydan programmistiň öz dilindedir.
“Ýazga alnan 8500+ programmirleme dilinden 2400 töweregi ABŞ-da, 600-si Angliýada, 160-sy Kanadada we 75-si Awstraliýada işlenip düzüldi. Başgaça aýdylanda, iňlis dilinde gürleýän ýurtda ähli programma dilleriniň üçden birinden gowragy işlenip düzüldi.”
Bu, iňlis dilinde gürlemeýän ýurtlarda ösen we halkara tomaşaçylaryny özüne çekmek üçin iňlis dilinde edilen dilleri hem hasaba almaýar. Şweýsariýada işlenip düzülen PASCAL ilkinji Macintosh kompýuterlerini ösdürmek üçin ulanylýan esasy dil boldy. PASCAL-y döreden Şweýsariýaly kompýuter alymy Niklaus Wirth Şweýsariýanyň dört milli diliniň islendik birini ulanyp bilerdi. Eýsem näme üçin ol iňlis dilini saýlady?
Şol bir wagtyň özünde, 1970-nji ýyllaryň başynda PASCAL işlenip düzüldi, Fransiýanyň Bilim ministrligi LSE, Langage symbolique d'enseignement - Fransuz şiwesine esaslanýan we fransuz esasy sözlerine eýe bolan LSE atly diliň dizaýnyna we paýlanyşyna gözegçilik etdi. PASCAL-yň hekaýasyna meňzeş beýleki üstünlik hekaýalarynyň arasynda Gollandiýada döredilen Python, Braziliýadan gelen Lua we Ýaponiýada dörän Ruby dilleri bar. Hatda PHP dili Kanadada ýaşaýan bir Daniýaly adam tarapyndan döredildi!
Munuň sebäbi, aýdym-saz adalgalarynyň köpüsiniň italýan dilinde bolmagy bilen meňzeş bolup biler, sebäbi Galkynyş zamanasyndan Barok döwrüne çenli iň möhüm irki kompozitorlaryň aglaba bölegi italýan bolup, bu terminleriň köpüsiniň öwrenişen döwri. täze pikirleri ilkinji gezek suratlandyryldy.
Tylla ŞYHMÄMMEDOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyñ Iňlis dili we
edebiýaty fakultetiniñ 3-nji ýyl talyby.
