Häzirkizaman innowasiýanyň dili
Jorj Orwelliň “1984” romanynda dolandyryjy partiýanyň “Newspeak” atly täze döreden dil geljegi barada aýdylýar. Onuň bir maksady bar: beýleki pikir usullaryny mümkin däl edip, dolandyryjy partiýanyň zerurlyklaryna hyzmat etmek. "Erkinlik we gulçulyk" we "Uruş parahatçylyk" ýaly sözleri öňe sürýän "Doublethink" düşünjesi arkaly işleýär. Başgaça iki gapma-garşylykly ynanç. Şonuň ýaly, dolandyryjy partiýanyň aýdýan zatlary “hakykata” öwrülýär.
Ulanylýan iş dilimiz, senagat döwrüne görä emele geldi. Zawodlar, gurnama liniýalary we köpçülikleýin önümçilik ýaly täzelikler jemgyýetimize uly täsir etdi. Senagat ösüşi bilen birlikde bu döredijilikler barada gürleşmek üçin täze bir dil peýda boldy: Gaýtalama, netijelilik, öndürijilik, dolandyryş, iýerarhiýa, buýruk we gözegçilik dili.
Dil tapawudy: öndürijilik hereketlendirijisi we innowasiýa organizmi
Bu dil päsgelçiligi, tapawutly dillerde gürleýän öndürijilik hereketlendirijisi bilen innowasiýa organizminiň arasyndaky gapma-garşylygy görkezýär.
Öndürijilik hereketlendirijisi býurokratik, robot, yrgyldamaly, zerikli, çüýrän, gözegçilik edýän we howandarlyk edýär. Bu innowasiýa motorynyň düýp manysy bilen düýpgöter tapawutlanýar: organiki, gözleg, ynanmak we açyk. Şeýlelik bilen, bir tarapda bu maşyn ýaly, senagat döwrüne buýruk we dolandyryş dili, beýleki tarapdan innowasiýa dili bar. Bu dürli söz düzümleri haýsy diskussiýalary döredýär we bu iki dünýäniň arasyndaky söhbetdeşlikde näderejede laýyk gelýär?
Ine, şol innowasiýa işi edildi. Bu innowasiýa dili, ýerine ýetiriş dili arkaly aňladylýar. Emma innowasiýa dili hereketlerde däl-de, gymmatlyklar, ynançlar we şertler bilen gürleşmeli. Innowasiýa dili ýokary potensialy güýçlendirýär, höweslendirýär, ösdürýär we ösdürýär. Soraglaryň möhüm bolan ýerinde aç-açanlyk, hyzmatdaşlyk we jogapkärçilik ýörelgeleri döredildi. Sözleriň ähmiýeti. Edilmeli işleriň sanawy däl-de, boş ýer döretmek möhümdir. Bu giňişlik has köp adam dili üçin giňişlik döredýär.
Ogulşat GYLYÇMYRADOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyñ Iňlis dili we
edebiýaty fakultetiniñ 1-nji ýyl talyby.
