Çaganyň rasionynda şekeriň artykmaçlygy: saglyga ýetýän gizlin zyýan
Süýjüleriň we gazlandyrylan içgileriň çagalaryň rasionynyň aýrylmaz bölegine öwrülen häzirki zaman dünýäsinde şekeriň aşa köp sarp edilmeginiň howpy baradaky sorag barha artýar. Bilermenler çagalaryň saglygy üçin birnäçe çynlakaý netijelere ünsi çekip, bu meselä oýlanyşykly çemeleşmäge çagyrýarlar.
Iň göze görnüp duran meseleleriň biri hem diş kariesiniň ösmegidir. Şekerli içgileri we süýjüleri içenimizden soň, şekeriň galyndylary agyz boşlugynda uzak wagtlap durmak bilen, bakteriýalaryň köpelýän ýerine öwrülýär. Bu mikroorganizmler dişi emeli ýok edýän kislota öndürýär we kariesiň döremegine sebäp bolýar.
Ýene-de bir çynlakaý mesele bedeniň agramynyň artmagydyr. Süýjüleriň özleri semremegiň gönüden-göni sebäbi bolmasa-da, geçirilen barlaglar süýji içgilerini yzygiderli içýän adamlaryň has köp semreýändiklerini görkezýär. Bu ýeterlik fiziki işjeňlik bilen kaloriýany köp sarp etmek bilen baglanyşyklydyr.
Artykmaç kabul edilen şeker ýürek-damar ulgamyna gytaklaýyn täsir edip biler. Käbir şekerli içgilerde nerw ulgamyna täsir edýän we ýüregiň tiz urmagyna getirip bilýän kofein bar. Uzak möhletde bu ýürek-damar keselleriniň ösmegine sebäp bolup biler.
Aýratyn alada etmäge mejbur edýän sebäp bolsa 2-nji görnüşli süýji keseliniň döremek howpunyň ýokarlanmagydyr. Süýjini köp iýmek ganyň glýukoza derejesini kadalaşdyrýan gormon bolan insuline rezistentligi döredip biler. Köp mukdarda şekeriň düşmegi netijesinde aşgazan asty mäzi mümkinçiliginiň çägine görä işleýär, bu bolsa gandaky insuliniň derejesiniň düýpgöter ýokarlanmagyna getirýär.
Bu töwekgelçilikleri göz öňünde tutup, hünärmenler ene-atalary çagalaryna sagdyn iýmitleniş endiklerini öwretmäge çagyrýarlar. Süýjülik önümlerini diňe esasy nahardan soň bermek, süýjüleriň ýerine miweleri, guradylan miweleri we hozlary ileri tutmak we gazlandyrylan içgileri diňe wagtal-wagtal içmek maslahat berilýär.
100 ml möçberdäki gazlandyrylan miweli içginiň düzüminde 6-12 çaý çemçesi möçberde şekeriň bolup biljekdigini ýatdan çykarmaly däldiris. Munuň özi maslahat berilýän mukdardan ep-esli köpdür.
Mundan başga-da, hünärmenler üç ýaşa çenli çagalaryň rasionyndan düzüminde süýji bolan iýmitleri we içgileri düýbünden ýok etmegi maslahat berýärler. 3 — 10 ýaş aralygyndaky çagalar üçin maslahat berilýän iýmit her günde 3 çaý çemçesinden, 10 — 18 ýaş aralygyndaky çagalar we ýetginjekler üçin bolsa — 6 çaý çemçesinden köp bolmaly däldir.
Çagalykdan peýdaly, kadaly iýmitleniş endiklerini döretmek çagalarymyz üçin sagdyn geljegiň açarydyr. Şekeriň kabul edilmegini çäklendirmek diňe bir çynlakaý saglyk müşgillikleriniň öňüni almaga kömek etmän, çagalara iýmitleriň tebigy tagamyna baha bermegi hem öwreder, bu bolsa uzak möhletde olaryň umumy abadançylygyna we durmuş derejesine oňyn täsir eder.
