Dillere bolan gyzyklanmalar
Aragatnaşyk serişdesi hökmünde dile bolan gyzyklanma XIX asyryň ahyrynda pozitiwizmi we neo-gegelianizmiň tankyt edilmeginden soň ýüze çykypdyr. Bertrand Rassel, Lýudwig Wittgenşteýn, Rudolf Karnap ýaly alymlar we filosoflar duýgur we gözegçilik arkaly arassa we obýektiw bilim alyp bolmaýandygyny öňe sürýärler, sebäbi esasy gural, dil, maglumat bermegiň takyk we aýdyň serişdesi däl. Bu tankytdan ugur alyp, neopositivizm, analitiki pelsepe we ylym logikasy ýaly pelsepe hereketleri ýüze çykdy - olaryň maksady diliň nädogrydygyna düşünmek we kemçiliklerini ýok etmekdi.
Şeýlelik bilen, dile ilkinji gyzyklanma täze filosofiki we dil ugruny döreden filosoflar tarapyndan görkezildi. XIX asyrda diliň has takyk aragatnaşyk we maglumat beriş serişdesi bolmagy maksady bilen "ideýalary" konseptuallaşdyrmakdan has anyk bilimleri ösdürmäge, "sözlemlere" we "adalgalara" geçdiler.
Beýleki tarapdan, dillere bolan gyzyklanma “halkyň ruhuna”, halk döredijiligine bolan gyzyklanmanyň esasynda ýüze çykdy. XIX asyrda umumy dil biliminiň döremegine sebäp bolan bu ugry esaslandyryjy Wilgelm fon Humboldt bolup, halklaryň taryhy, medeniýeti, halk döredijiligi we syýasaty nukdaýnazaryndan dil öwrendi (aýtsak, okamagy maslahat berýäris) Wawilon pandemiýasy baradaky makalamyz).
Ogulgerek AMANBERDIÝEWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen
milli dünýä dilleri institutynyň Rus dili we
edebiýaty fakultetiniň 2-nji ýyl talyby.
